Kodları yazarken Python, birtakım hata mesajları verir. Bu hata mesajları programda yapılan söz dizimi (syntax) hatalarının görülmesini sağlar. Programcılar her durumu düşünüp hataları önceden belirlemelidir. Hata mesajlarını kullanıcıların görmesi istenmediğinde Python, olası hata oluşumlarına karşı önlemler alınmasını sağlayan ifadeler sunar.
Beklenmedik durumlarda programın bir hata mesajı vermesi ve çalışmayı durdurması yerine, hataya kullanıcının istediği şekilde cevap vermesini sağlamanın bir yolu olarak adlandırılmaktadır. Hata yakalama Python programlama dilinin önemli bir parçasıdır ve kaynak kodunu çok karışık hâle getirmeden programınızın güvenilir bir şekilde çalışmasını sağlar.
Kullanıcıdan sayılar alan ve aldığı sayıların 2 katını ekrana yazan ve boş satır okuduğunda program sonlandırılmasını sağlayan bir uygulama yapınız.
Örnek 1
while True:
= input("Bir sayı girin: ")
x if not x:
break
print(float(x)*2)
>>> Bir sayı girin: 4
>>> 8.0
>>> Bir sayı girin: 3
>>> 6.0
>>> Bir sayı girin: ali
>>> Traceback (most recent call last):
"<ipython-input-89-66782bace4ab>", line 5, in <module>
File print(float(x)*2)
ValueError: could not convert string to float: 'abc'
Örnek 1’de girilen “ali” ifadesi sayıya dönüştürülemediği için float() fonksiyonu bir ValueError hatası (Python terimiyle “exception”) verdi. Böyle hatalar programın çalışmasını durdurur. Oysa, bir hata yakalama (exception handling) yapısı kullanılır ise bu tür sorunları programı durdurmadan halletmek mümkün olmaktadır.
1. Programcı Hatası (Error)
2. Program Kusurları veya Mantık Hatası (Bug)
3. İstisnalar (Exception)
Geliştiricilerden kaynaklanan bir hatadır. Programcının syntax yazım yanlışı vb. yaptığı hatalardır. Bu hata giderilmeden program hiçbir şekilde çalışmaz. Bu tür hataların hangi satırda ve hangi kodlardan dolayı yapıldığı bellidir. Bu yüzden fark edilmesi ve çözülmesi kolaydır.
Örnek 2
print "Hata Ayıklama"
>>> File "<ipython-input-86-230c524677dc>", line 1
print "Hata Ayıklama"
^
SyntaxError: Missing parentheses in call to 'print'. Did you mean print("Hata
Ayıklama")?
Örnek 2’de print kullanılmış parantez içine alınmadığı için kullanıcıdan kaynaklı SyntaxError hatası vermiştir. Eksik parantez var, diye mesaj verir. Python’da sıklıkla karşılaşılan hataların bazıları aşağıda verilmiştir:
a) SyntaxError
b) ValueError
c) IndexError
d) ZeroDivisionError
e) NameError
f) IOError
g) TypeError
h) KeyError
Program hatası türünün fark edilmesi zordur. Sebebi ise program çalışır durumdadır herhangi bir hata vermez. Ama istenilen sonuçtan farklı bir sonuç verir. Örnek 3’te kullanıcıdan karenin kenar uzunluğunu alınır ve bu değere göre karenin alanını hesaplanır.
Örnek 3
= int(input("Kenarı Girin :"))
kenar = 4*kenar
alan print("karenin alanı :",alan)
>>> Kenarı Girin :6
>>> karenin alanı : 24
Program bazı istisnalardan dolayı hata vermektedir. Bu tür hatalarda da program hata düzeltilmeden çalışmaz. Örnek 4’te kullanıcıdan iki sayıyı alıp birinci sayıyı ikinci sayıya bölüp sonucu ekran yazdıran programa bakınız.
Örnek 4
= int(input("Birinci Sayı :"))
s1 = int(input("İkinci Sayı :"))
s2 = s1/s2
sonuc print("Sonuc :",sonuc)
>>> Birinci Sayı :32
>>> İkinci Sayı :4
>>> Sonuc : 8.0
>>> Birinci Sayı :32
>>> İkinci Sayı :0
>>> Traceback (most recent call last):
"<ipython-input-98-62c9318aa9da>", line 4, in <module>
File = s1/s2
sonuc ZeroDivisionError: division by zero
Örnek 4’te birinci sayı sayı için 32 ikinci sayı için 4 değeri girilmiştir. Sonuç olarak 8 değeri yazılmıştır. Uygulamayı tekrar çalıştırdığınızda birinci sayıya 32, ikinci sayıya ise 0 değeri verildiğinde ise herhangi bir sayının sıfıra bölümü tanımsız olduğu için hata mesajı verecektir.
Python programlama dili beklenilen veya beklenmeyen hataları ayıklamak için iki ana blok sunmaktadır. Bunlar try ve except bloklarıdır.
Bir blok içerisinde hata olması durumunda, Python except bloğuna atlar ve oradaki kodların çalıştırılmasını sağlar. Hata ile karşılaşılacak yerler blok içine alınan kısım olarak da bilinir.
Try bloğunda herhangi bir hatanın olması durumunda burada yazılmış kodlar çalışır. Try bloğunda herhangi bir hata olmaması durumunda buradaki kodlar çalıştırılmayarak atlanır. Örnek 4’teki uygulamayı try ve except blokları kullanarak yapmaya çalışınız. Örnek 5‘e bakıldığında s1 değerine 5, s2 değerine ise 0 girilmiştir. Bir sayının sıfıra bölümü tanımsız olduğu için except bloğu çalışıp, ekrana Bir sayıyı sıfıra bölemezsiniz sıfır dışında bir sayı girin, diye mesaj yazmıştır.
Örnek 5
= int(input("Birinci Sayı :"))
S1 = int(input("İkinci Sayı :"))
S2 try:
= s1/s2
sonuc print("Sonuc :",sonuc)
except ZeroDivisionError:
print("Bir sayıyı sıfıra bölemezsiniz lütfen sıfır dışında bir sayı girin")
>>> Birinci Sayı :5
>>> İkinci Sayı :0
>>> Bir sayıyı sıfıra bölemezsiniz lütfen sıfır dışında bir sayı girin
Örnek 6’da görüldüğü üzere sayıları sıfırdan farklı ve sadece sayı verilirse herhangi bir hata vermeyecek ve sadece try bloğu çalışacaktır. Ama sayılardan herhangi birine sıfır veya farklı veri türünde değer girilmesi hâlinde except bloğu çalışıp bilgilendirme yapacaktır. Bu örnekte de ikinci sayıya “a” girildiği için kullanıcıya lütfen sayısal bir karakter girin, diye mesaj yazacaktır. Except bloğuna hatanın türü yazılmadığında yorumlayıcı tarafından bütün hataları kapsayacaktır. Bunu da sadece except bloğu ile genel olarak beklenmeyen bir hata oluştu, diye mesaj ile belirtilebilir.
Örnek 6
try:
= int(input("Birinci Sayı :"))
s1 = int(input("İkinci Sayı :"))
s2 = s1/s2
sonuc print("Sonuc :",sonuc)
except ZeroDivisionError:
print("Lütfen ikinci sayıya sıfırdan farklı bir değer girin…")
except ValueError:
print('Lütfen sayısal bir karakter girin..')
except:
print("Beklenmeyen bir hata oluştu")
>>> Birinci Sayı :20
>>> İkinci Sayı :a
>>> Lütfen sayısal bir karakter girin.
try:
= int(input("Birinci Sayı :"))
s1 = s1**2
sonuc print("Sonuc :",sonuc)
except ValueError as hata:
print('Lütfen sayı giriniz')
print(hata)
>>> Birinci Sayı :d
>>> Lütfen sayı giriniz
>>> invalid literal for int( ) with base 10: 'd'
Örnek 7’de sayı yerine harf girilmiştir ve hata mesajı da ekrana yazdırılmıştır. Try except else, oluşabilecek hataları adım adım ayıklanmak isteniyorsa “else” ifadesi kullanılmaktadır.
Örnek 8
try:
= int(input("Birinci Sayı :"))
s1 except ValueError:
print('sayı girmediniz')
else:
try:
print(10/s1)
except ZeroDivisionError:
print('sayı sıfıra bölünemez')
>>> Birinci Sayı :
>>> sayı girmediniz
Örnek 8’de programda herhangi bir sayı girilmemiştir. Sayı girilmediğinde except ValueError bloğu devreye girerek, ekrana “sayı girmediniz“ diye hata mesajı vermektedir. Ayrıca kullanıcı hata aldığında programın devam etmesi için Örnek 9’daki gibi bir uygulama yapılabilir. Continue ifadesi ile sayı yanlış girilirse tekrar girilmesi sağlanmaktadır. Örnek 9’da ilk önce a harfi sonra sıfır değeri girince hata mesajları verir ve tekrar sayı girilmesi istenir. En sonunda 30 sayısı girildiğinde sonuç ekrana yazdırılır.
Örnek 9
while True:
try:
= input("Bir sayı girin: ")
x if not x:
break
= 1/float(x)
y except ValueError:
print("Geçersiz sayı")
continue
except ZeroDivisionError:
print("Sıfıra bölme")
continue
print(y)
>>> Bir sayı girin: a
>>> Geçersiz sayı
>>> Bir sayı girin: 0
>>> Sıfıra bölme
>>> Bir sayı girin: 30
>>> 0.03333333333333333
>>> Bir sayı girin: